Van 15 februari t/m 1 juni 2014 is er in Natuurmuseum Fryslân een expositie rond de grutto te zien. In deze expositie is de grutto het hele jaar door te volgen.
Grutto’s verblijven gedurende het jaar langer in het buitenland dan in Nederland. Ze komen naar Nederland om te broeden en kuikens op te laten groeien. Ze zijn ruim vier maanden in Nederland en van de overige acht maanden verblijft een groot deel lange tijd in Afrika.
In de expositie is het leven van de grutto te volgen aan de hand van foto’s, filmpjes en trekroutes. Ook zijn er opgezette grutto’s uit de eigen collectie te zien. Als opmaat naar de Grote Grutto-expositie ‘Grutto XXL’, die gepland staat voor 2016 of 2017, is er alvast een stukje te zien van een uitvergroot graslandschap.
Bijzonder zijn de uitvergrote tekeningen van Ysbrand Galama, die dagelijks een stripverhaal over de grutto maakt voor het Friesch Dagblad. Galama is onderzoeker bij de RUG en veel in het veld te vinden. Daar observeert en ringt hij grutto’s. De gegevens die dat oplevert worden niet alleen in het onderzoek gebruikt, maar ook in zijn tekeningen. Het afgelopen jaar maakte hij getekende portretten van zo’n vijftig grutto’s. Hij gaf ze aan de boeren op wiens weilanden de grutto’s broeden met het idee op deze manier meer begrip en betrokkenheid te bewerkstelligen. Deze tekeningen hebben geleid tot het maken van een dagelijks stripverhaal in het Friesch Dagblad.
In het vroege voorjaar onderneemt de grutto een lange reis naar Nederland om hier in bloem- en grasrijke weilanden eieren te leggen en te broeden. De grutto is erg kieskeurig als het om zijn leefomgeving gaat. Hij gedijt het best in een gezond en divers weidelandschap met veel verschillende grassen, kruiden en bloemen. Nederland, en vooral ook Fryslân, is van groot belang voor de populatie. En het is dus belangrijk dat de weidelandschappen, de leefomgeving van de grutto, blijven bestaan.
De grutto’s die naar West-Afrika vliegen, verblijven voornamelijk in de rijst- en mangrovezone van Zuid-Senegal tot Guinee Bissau. Hier hebben ze een sterke voorkeur voor de rijstpercelen. Vanaf half december beginnen de eerste grutto’s Afrika weer te verlaten. Steeds meer grutto’s volgen in de maand erna hun voorbeeld. De vogels leven vaak in hele grote groepen van vele duizenden vogels. De grutto’s maken een tussenstop in Spanje en Portugal op plaatsen waar ze veel voedsel kunnen vinden. Dit voedsel hebben ze nodig om weer op krachten te komen na hun vlucht uit Afrika. Maar ze hebben het vooral nodig om straks het laatste stuk naar Nederland te kunnen vliegen. Wanneer de grutto’s hun buikje rond hebben gegeten en het (Nederlandse) voorjaar ‘ruiken’, gaan ze op weg naar het noorden.
Als de grutto’s in het vroege voorjaar Nederland bereiken, vliegen ze vaak naar hun oude, vertrouwde broedgebied. Grutto’s zijn honkvast. Ze keren terug op hun oude stekje, vaak in hetzelfde weiland als waar ze het vorige jaar hebben gebroed, of niet ver hier vandaan. Dit is niet gek bedacht van de grutto: het is immers fijn om terug te komen op een plek die je goed kent, want dat voelt veilig.
Tekst: Natuurmuseum Fryslân
