Vanmiddag werd in heel Nederland alarm geslagen voor ons klimaat. Professor Theunis Piersma hield in Leeuwarden een toespraak, lees deze hieronder terug:
Bêste besoarge jonge minsken, beste mede-aardebewoners, my dear devoted earthlings,
Twintig jaar geleden tekende ik voor een boek over Friese trekvogels een grafiek van de verwachte temperatuurstijging in de dan komende eeuw. Ik begon met een liggende grafiek, maar het werd een staande! Die handeling, het bijplakken van een vel papier om de verwachte temperatuurstijging te kunnen tekenen, heeft een verandering in mij teweeg gebracht. Allemachtig, wat staat ons binnenkort te wachten?!
Inmiddels weten we dat we de afgelopen zomer niet moeten zien als de warmste van de afgelopen eeuw, maar als de koudste van de komende 100 jaar. Het is menens met de klimaatverandering, we zitten precies op de sombere voorspelling. Er moét dus wat gebeuren, en snel ook, maar daar moeten we onze kop wél goed bij houden.
Ik ben erg beducht voor allerlei technische ‘oplossingen’ met een goed verdienmodel, oplossingen die onze slonzige levenstijl ongemoeid laten. Ik ben beducht voor een leven tussen zonneparken en megawindmolens. De oplossing zit in ons eigen gedrag, en we zullen onze nationale ambities een beetje moeten bijstellen. De ambitie van Nederland bijvoorbeeld om de tweede landbouwexporteur ter wereld te blijven. Deze status is gebouwd op het over de wereld heen en weer slepen van grondstoffen en op een volledige afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
In 1950 produceerde Nederland met de inzet van 100 eenheden aan fossiele energie een hoeveelheid voedsel met een energetische inhoud van 104 eenheden. 100 levert 104, de landbouw leverde meer energie op dan dat we er in stopten. Dit was mogelijk dankzij de mooie ecologische processen in en op het land.
Maar dat moest anders, er was een béter verdienmodel, en zo werd de landbouw een chemie- en energie-verslaafde. Nu levert een inzet van 100 eenheden fossiele energie nog slechts 16 energie-eenheden voedsel op! We verliezen dus 84% van de energie die we er in stoppen, en dat verlies vertegenwoordigt de uitstoot van precies de stoffen die ons klimaat en onze biodiversiteit bedreigen: CO2 en actieve stikstofverbindingen.
Het kan best anders. We kunnen de vruchtbare bodems weer voor ons laten werken; ze moeten wel herstellen van tientallen jaren verdroging, vermesting, vergiftiging en verdichting. Onze beste boeren ter wereld kunnen ecologisch leren denken en handelen. En zo zou het moeten lukken om met inzet van oude en nieuwe ecologische inzichten en slimme toepassingen van technieken, met 100 eenheden fossiele energie meer dan 150 energie-eenheden aan voedsel te produceren. Zulke boerengrond doet niet alleen veel werk voor ons, ze slaat enorm veel water én CO2 op. Inderdaad, het is ‘win-win’, want koolstofopslag in bodems gaat hand in hand met het watervasthoudend vermogen dat we ook zo nodig hebben.
Zo’n ommezwaai is allesomvattend, dus even moeilijk als noodzakelijk. We zullen ecologisch moeten innoveren – alsof ons leven er van afhangt.
Can you think of a better, nicer challenge?
Ik rekkenje op jimme!
Bronnen:
Jukema, J., Piersma, T., Hulscher, J.B., Bunskoeke, E.J., Koolhaas, A. & Veenstra, A. (2001). Goudplevieren en wilsterflappers: eeuwenoude fascinatie voor trekvogels. Ljouwert/Utrecht: Fryske Akademy/KNNV Uitgeverij.
Smit, M. (2018) De duurzaamheid van de Nederlandse landbouw, 1950-2015-2040. Proefschrift Wageningen Universiteit.
Tittonell, P. (2013). Farming Systems Ecology: Towards ecological intensification of world agriculture. Inaugural Lecture, Wageningen Universiteit.
