Nathan Senner over precisiezenders en nieuwe data
Vogels willen dat hun eieren uitkomen als er het meeste voedsel is voor hun jongen. Maar hoe weten ze dat? Welke informatie gebruikt de grutto om te bepalen of tijd en plaats geschikt zijn om te nestelen. Als je daarachter kunt komen, kun je er ook voor zorgen dat boeren hun bedrijfsvoering daarop afstemmen. Is de hoogte van het gras bijvoorbeeld zo’n sleutel waarop de grutto afgaat, dan voorkomt later maaien dat die informatie voor de grutto verloren gaat. Nathan Senner hoopt die sleutels de komende drie jaar te ontdekken.
Dankzij een nieuwe zender, één van de drie die de wetenschappers van Kening fan ‘e greide inzetten, is de kans op nieuwe inzichten groot. Het maakt zijn specialisatie op dit moment extra boeiend, vertelt de Amerikaanse bioloog. “Grutto’s waren altijd een lastige soort om te onderzoeken. Zonder zender moest je maar net het geluk hebben dat iemand elders op de wereld de vogels terugvond die jij had geringd. Maar met de verschillende zenders die we sinds een jaar of tien tot onze beschikking hebben, kunnen we ze zelf volgen. En met die nieuwste zender kunnen we zelfs zeer nauwkeurig bepalen waar ze zijn. De zender laat bovendien precies zien hoe de vogels vliegen. Horizontaal bijvoorbeeld of op en neer gaand. Daaruit kunnen wij afleiden wat ze op bepaalde locaties doen: eten, een aanval afslaan, etc. Zodra de vogels weg zijn, kunnen wij op die locaties op zoek naar de sleutels die hun gedrag bepalen. Onze uitdaging is dus niet meer hoe we aan gegevens komen, maar hoe we de enorme hoeveelheid aan data kunnen verwerken en analyseren.
In maart rusten de onderzoekers bij Koudum twintig grutto’s uit met deze precisiezender. De wetenschappers krijgen de gegevens twee keer per dag via een antenne en satelliet. Hoe meer ze ontdekken, hoe beter ze boeren en terreinbeheerders kunnen informeren over beheermaatregelen die bijdragen aan behoud van de grutto en de biodiversiteit van het weidelandschap. Mede daarom zetten de onderzoekers behalve de nieuwste precisiezender ook twee zenders in die de migratie van de grutto volgen.
In februari rusten ze in Spanje vijftien grutto’s uit met een zender van zo’n tien gram waarmee ze de noordelijke migratie kunnen volgen. Daarnaast worden nog 75 grutto’s voorzien van een zendertje van nog geen gram. Doordat dit zo licht en klein is, is het ook veel minder duur en kunnen er meer worden ingezet. Maar het is wel te klein om data door te sturen. De gezenderde vogels zullen dus moeten worden gevangen als hun nesten bijna uitkomen (dat is het enige moment waarop dat lukt). De vraag is hoeveel grutto’s nestelen waar de wetenschappers ze verwachten en hoeveel van hen erin slagen hun nest tot het eind te laten overleven.
Senner hoopt de onderzoeken drie jaar op rij te herhalen, zoals nu in principe is afgesproken. Herhaling is belangrijk voor de betrouwbaarheid van de analyses. Maar de bioloog weet dat geld altijd roet in het eten kan gooien. De winst van het onderzoek is groot, benadrukt hij. Als we niet weten wat de achteruitgang van de soort veroorzaakt, is het ook lastig die te keren. Er verandert veel: het klimaat, de intensivering van de landbouw – niet alleen hier, maar bijvoorbeeld ook in landen als Senegal en Guinee Bissau, waar de grutto overwintert. We willen weten hoe de grutto zich aanpast en of die veranderingen invloed hebben op de stand. Die kennis hebben we nodig om de soort te beschermen, om landbouw en natuur goed op elkaar af te kunnen stemmen.
Kening fan ‘e Greide is niet het eerste gruttoproject waaraan Senner meedoet. Hij studeerde in Amerika af op een onderzoek naar het volgen van een daar voorkomende soort. Via dat onderzoek kwam hij in contact met Theunis Piersma, met wie hij vervolgens vier jaar samenwerkte in het Global Flyway Network. Dat eindigde toen het onderzoek voor Kening fan ‘e Greide hier begon. De stap was snel gezet. Niet in de laatste plaats omdat de manier van werken van Piersma hem zeer goed bevalt. “Mensen hebben een bepaald beeld van biologen: alleen in het veld, verstopt achter hun verrekijker. Theunis doorbreekt dat beeld. Het is fenomenaal om te zien hoe hij mensen bereikt met zijn verhaal, onder meer door de integratie van kunst en wetenschap. Ja, dat is zeker een van de redenen om aan dit project mee te doen. Het maakt het zoveel meer waard.”
